Wanneer de seksverslaving van een van beide partners aan het licht komt, kan dit een figuurlijke aardverschuiving veroorzaken. Lisa van Keulen (NCVS) gaat in dit artikel na hóe partners na een seksverslaving weer nader tot elkaar kunnen komen.
Partners kunnen, zowel fysiek als emotioneel, een enorme afstand tot elkaar voelen. De naschok veroorzaakt bij veel partners immers een breuk in het vertrouwen en ze moeten wennen aan een nieuwe realiteit. Het is niet gek dat het herstellen van de relatie na zo’n onthulling lastig kan zijn en een grote dosis eerlijkheid vereist. Gevoelens van wantrouwen, verdriet, onbegrip of woede kunnen ook gedurende en na adequate behandeling nog lang doorsudderen.
Hoewel herstel van ontrouw voor velen niet zonder slag of stoot gaat, kan de afstand die ontstaat na een ontwrichting ook een pósitieve kant hebben. Seksuoloog en relatietherapeut Hannie van Rijsingen, voorheen werkzaam bij het NCVS, schrijft:
“Je kunt de ruimte die ongewild wordt gecreëerd als koppel gebruiken voor de ontwikkeling van zelfkennis en een toenemend contact met wie je werkelijk vanbinnen bent. Het opent de weg naar een wezenlijke acceptatie en erkenning van jezelf en de ander. Die weg moet echter wel door ieder individu zelf worden ingeslagen en worden bewandeld.”
Het pad gaat echter niet zonder hobbels zijn.
Teleurstelling, boosheid, verdriet en wanhoop overheersen vaak en kunnen de motivatie en openheid beïnvloeden. Veiligheid is een essentieel onderdeel van herstel. Veiligheid om je emoties te benoemen, en veiligheid om deze emoties te accepteren. Om los te laten wat je dacht dat er was en de toekomst eerlijk aan te kijken, is er ook toenemende zelfkennis, vergevingsgezindheid, flexibiliteit en verdraagzaamheid nodig. Dit geldt voor beide partijen in een relatie.
Open en eerlijk
Herstel vergt moed. Moed om jezelf in de spiegel aan te kijken, je kwetsbaar op te stellen en je angsten onder ogen te komen. Hulp zoeken kan daardoor lastig zijn. Accepteren dat je zelf niet uit een verwoestende situatie kan komen, roept bij velen confronterende gevoelens op. Zwijgen is daardoor soms makkelijker. Dit kan er echter voor zorgen dat de leugens om je problemen in stand te houden groeien, en je gevoelens van schaamte en/of schuld dus ook.
Praten met een professional of lotgenoten kan deze gevoelens wegnemen en een plek voor jou bieden waar je – zonder oordeel – gehoord en geaccepteerd wordt. Het zijn er namelijk maar weinig die er alleen uitkomen. Deze gesprekken kunnen je handvatten bieden om niet in een vicieuze cirkel van leugens of zelfhaat terecht te komen, maar om positieve zingeving en antwoorden te vinden.
Een seksverslaving raakt jou of je partner in het meest intieme gedeelte van jullie relatie, wat vaak zorgt voor schaamte als de verslaving aan het licht komt. Dit kan je in een isolement drukken, waardoor je nog gevoeliger bent voor negatieve gedachten en de macht van de verslaving misschien wel toeneemt.
Aandacht voor de omgeving
Vaak hebben beide partijen in de relatie behoefte aan een luisterend oor, of een uitlaatklep voor hun emoties. Beide verdienen deze ondersteuning. Op het moment dat alleen de seksverslaving behandeld wordt, betekent dat nog niet dat de relatie daarna hersteld is en alle problemen verholpen zijn. Het individu met de verslaving heeft dan misschien wel veel veranderingen doorgemaakt, maar de omgeving niet per se.
De omgeving heeft ook aandacht nodig. Hierdoor kan het herstel van de relatie gezien worden middels de metafoor van de driepotige kruk. Elke poot moet sterk en stevig zijn, wil de kruk (de relatie) stevig staan. De partner met een seksverslaving moet worden beoordeeld om de juiste therapeutische interventie te krijgen, maar bij voorkeur wordt ook diens partner geëvalueerd en behandeld. Daarnaast kan ook de beschadigde relatie behandeld worden, bijvoorbeeld in relatietherapie. Deze aanpak wordt door velen als zeer nuttig ervaren bij de behandeling van een door verslaving, zeker als er ook trauma speelt. Doordat elke partij in de relatie individuele hulp krijgt en samen in therapie gaat, wordt ieders perspectief gehoord en is de kans op succes volgens experts groter.
Trauma en triggers
Het trauma wat vele partners doormaken na de ontdekking, is een van de moeilijkste hobbels op de weg naar gezond herstel. Waar mensen met een seksverslaving misschien al jaren leven met kennis over hun verslaving of dubbelleven, krijgen partners veel korter de tijd om aan deze realiteit te wennen. Hierdoor loopt het herstel soms niet gelijkwaardig of gelijktijdig op. Waar voor een iemand met een verslaving de acceptatie en opluchting misschien na de ontdekking pas begint, begint voor een partner hier de shock. Iemand met een verslaving kan het gevoel hebben snel te verbeteren door therapie, terwijl de partner nog helemaal niet toe is aan verbetering, omdat deze daar emotioneel nog niet de tijd of ruimte voor heeft gehad. Het leven van deze partner is immers pas recent aangetast.
Dit levert soms frustrerende scenario’s op: beide partijen voelen zich niet gezien in hun herstelproces. De één kan de ander hierdoor overmatig gaan controleren (doordat het trauma van de ontdekking het vertrouwen heeft geschaad en er hierdoor veel triggers zijn) of de verslaafde verwacht te snel weer terug te keren naar ‘normaal’ in de relatie.
Om hiermee om te gaan, zijn er een paar zaken cruciaal in het herstel:
- Leer je triggers kennen. Als je je valkuilen kent, kan je leren een triggerende situatie anders in te richten. Triggers voor de verslaafde dienen vaak de functie van de verslaving, zoals aan onvervulde behoeften voldoen. Een voorbeeld hiervan is dat als je je gestrest voelt, je ontspant met porno. Triggers bij de partner kunnen gevoelens van afkeuring, schaamte en ongeschiktheid zijn, of reminders aan de verslaving, zoals het lang wegblijven van je partner, of een glimlach naar een telefoonscherm.
- Controleren en valideren. Het kan zo zijn dat de partner van de verslaafde, getraumatiseerd en overweldigd door wantrouwen, de ander restricties op gaat leggen. Denk bijvoorbeeld aan het controleren van iemands telefoon, het innemen van een computer of het uitgebreid ondervragen van wat iemand die dag uitgespookt heeft. Hierdoor kan – ook al willen beide partners werken aan verzoening – een patroon van controle en onderdrukking ontstaan. Een belangrijke overweging is om dit trauma van de partner te valideren, en de eisen (voor bepaalde tijd) te tolereren. Je kunt grenzen en verantwoording afstemmen met een doorgewinterde therapeut.
De weg naar herstel kent veel valkuilen, maar is in principe een weg omhoog. Het zal een pad zijn wat meer voldoening oplevert dan het dal van verslaving. Verantwoordelijkheid nemen over je eigen situatie is een keuze die je voor jezelf maakt, of je nou kampt met een verslaving of partner bent.
Jouw situatie voelt dan misschien eenzaam, maar het herstel hoeft dit niet te zijn.
